Brama Opatowska to wyjątkowa gotycka struktura, która pełniła rolę wjazdową do Sandomierza i została wzniesiona w II połowie XIV wieku. Jej fundatorem był Kazimierz Wielki, a brama stanowiła integralną część średniowiecznych murów obronnych, które chroniły miasto przed najazdami. W XVI wieku brama została ozdobiona renesansową attyką, której fundatorem był sandomierski lekarz, Stanisław Bartolon.
W niezwykle dramatycznych wydarzeniach związanych z powstaniem styczniowym, 8 lutego 1863 roku, miała miejsce tu kulminacja bitwy pod Słupczą. Uciekający z pola bitwy powstańcy zorganizowali wpływający na bramę opór, tworząc barykadę w jej wnętrzu. Niestety, brama została szybko zdobyta przez Kozaków, którzy ścigali powstańców i zaatakowali bez wahania już przy pierwszym uderzeniu.
Warto zaznaczyć, że Brama Opatowska jest jedyną z czterech bram, które w przeszłości prowadziły do Sandomierza, pozostając jednocześnie w dobrym stanie. Pozostałe bramy to Zawichojska, Lubelska i Krakowska, a także dwie furty, w tym jedna – Dominikańska, znana pod nazwą Ucho Igielne.
W kulturze popularnej Brama Opatowska odgrywa również swoją rolę. W 1979 roku została uwieczniona na teledysku do przeboju Nic nie może wiecznie trwać, wykonywanego przez Annę Jantar.
W 2014 roku bramę odwiedziło imponujące 114 676 zwiedzających, co świadczy o jej znaczeniu turystycznym. W 2013 roku liczba odwiedzających wyniosła 101 852, potwierdzając rosnące zainteresowanie tym historycznym obiektem.
Pomnik historii
22 listopada 2017 roku zapadła istotna decyzja dotycząca Andrzeja Dudy, ówczesnego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Na wniosek Piotra Glińskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz po konsultacjach z Radą Ochrony Zabytków, uznano historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy Sandomierza za pomnik historii. Ta kategoria przyznawana jest wyjątkowym zabytkom nieruchomym, które mają niezwykłe znaczenie historyczne, artystyczne oraz naukowe i które są głęboko zakorzenione w powszechnej świadomości społeczeństwa.
Pomnik ten obejmuje niezwykle cenny obszar, na który składają się liczne zabytki, wśród których wyróżniają się:
- zabytkowa starówka Sandomierza,
- bazylika katedralna,
- kościoły: pw. Nawrócenia świętego Pawła,
- pw. św. Jakuba,
- pw. św. Michała,
- pw. św. Józefa,
- pw. Ducha Świętego,
- Dom Długosza,
- średniowieczny układ urbanistyczny Sandomierza,
- Brama Opatowska,
- ratusz,
- Collegium Gostomianum,
- Wąwóz Królowej Jadwigi,
- Wąwóz Piszczele.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 17.01.2013 r.]
- Nowe Pomniki Historii. prezydent.pl, 22.11.2017 r. [dostęp 24.11.2017 r.]
- ks. Tomasz Lis: Sandomierskie zabytki pomnikiem historii. Gość Niedzielny, 23.11.2017 r. [dostęp 24.11.2017 r.]
- NID: Nota prasowa: „Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy”. prezydent.pl, 22.11.2017 r. [dostęp 24.11.2017 r.]
- Turystyczne hity. Zobacz jak odwiedzano Świętokrzyskie w 2014 roku. echodnia.eu, 17.02.2015 r. [dostęp 26.02.2015 r.]
- Zabytki Sandomierza – Brama Opatowska. sandomierskie.com. [dostęp 17.01.2013 r.]
Oceń: Brama Opatowska