Dom Długosza w Sandomierzu

---

Historia

Dom Długosza, znany również jako dawna Mansjonaria, to imponująca budowla, która zyskała swoje miejsce w historii Sandomierza. Został on zbudowany w 1476 roku przez mistrza Jana z Krakowa w charakterystycznym stylu późnogotyckim. Struktura tego zabytkowego budynku opiera się na solidnym kamiennym podmurowaniu, wzniesionym z cegły ułożonej w unikalny polski układ gotycki. To, co czyni go jeszcze bardziej wyjątkowym, to dekoracyjne romby wykonane z zendrówki, które zdobią elewację.

Wnętrze domu zachwyca obszerną sienią, do której prowadzą dwa majestatyczne portale gotyckie. Szczególną uwagę zwraca nad południowym portalem, znajdującym się od strony katedry, ozdobna tablica erekcyjna z herbem Długosza, Wieniawą, która została wzbogacona o datę 1476.

W XVI wieku budynek zyskał dodatkowe zdobienia w postaci attyki, co jeszcze bardziej podkreśliło jego architektoniczną wartość. W późniejszych latach, w XVII wieku, przeszedł on ponowną przebudowę. Niestety, w XIX wieku, po rozwiązaniu zgromadzenia mansjonarzy, Dom Długosza popadł w zapomnienie i ruinę. Jednakże w latach 1934–1936, dzięki staraniom biskupa Włodzimierza Jasińskiego, rozpoczęto gruntowną restaurację budynku, przystosowując go do potrzeb Muzeum Diecezjalnego.

W trakcie tej renowacji dokonano rekonstrukcji dachu, szczytów, detali oraz portali, a także obramowań okien. Zachowano również nieliczne oryginalne fragmenty, które wmurowano w ściany budynku, co pozwala utrzymać historyczny charakter tego miejsca. Dawna sień, ze względu na potrzeby funkcjonalne, została podzielona na dwie części. Przy tym jednak charakterystyczny, wielotraktowy układ pomieszczeń, schody prowadzące na piętro o grubości muru oraz białosandstone obramienia otworów zachowały się od XV wieku do dnia dzisiejszego, stanowiąc nieoceniony element dziedzictwa kulturowego Sandomierza.

Muzeum Diecezjalne

W Domu Długosza w Sandomierzu mieści się Muzeum Diecezjalne, które zostało otwarte 26 października 1937 roku. Muzeum to gromadzi cenne zbiory sztuki sakralnej, które były zbierane przez biskupów sandomierskich. Po kompleksowej restauracji budynku, trwającej od 1934 do 1936 roku, zbiory muzealne ostatecznie przeniesiono do tego historycznego miejsca.

W momencie otwarcia muzeum, zwrócono się do Karola Esterichera o pomoc w zaplanowaniu i uporządkowaniu wnętrz. Jego praca obejmowała nadzór nad konserwacją zbiorów oraz projektowanie gablot i szaf, które miały na celu efektywną prezentację niezwykle cennych dzieł sztuki. Dzięki jego zaangażowaniu, muzeum zyskało odpowiednią formę, która przyciąga turystów oraz miłośników sztuki do tej wyjątkowej instytucji kultury.

Pomnik historii

W dniu 22 listopada 2017 roku, na mocy decyzji prezydenta Andrzeja Dudy, złożonej na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, oraz po konsultacjach z Radą Ochrony Zabytków, sandomierski zespół architektoniczno-krajobrazowy został wpisany na listę pomników historii. To prestiżowe wyróżnienie przyznawane jest zabytkom nieruchomym, które mają szczególne znaczenie historyczne, naukowe i artystyczne, a także są głęboko zakorzenione w świadomości społecznej oraz stanowią istotny element polskiego dziedzictwa kulturowego.

Pomnik historii obejmuje różnorodne zabytki sandomierskiej starówki, w tym m.in.:

• bazylikę katedralną,
• kościoły: pw. Nawrócenia świętego Pawła, pw. św. Jakuba, pw. św. Michała,
• pw. Ducha Świętego,
• Dom Długosza,
• średniowieczny układ urbanistyczny miasta,
• Bramę Opatowską,
• ratusz,
• Collegium Gostomianum,
• Wąwóz Królowej Jadwigi,
• Wąwóz Piszczele.

---

Oceń: Dom Długosza w Sandomierzu

---