Jolanta Rokoszowa

---

Życiorys

Jolanta Rokoszowa była córką Stanisława Tłustochowskiego i Zofii z d. Bełdowskiej. W 1961 roku rozpoczęła swoje studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, koncentrując się przede wszystkim na historii języka oraz dialektologii. Już wkrótce objęła funkcję prezesa Koła Naukowego Językoznawców Studentów UJ. W 1966 roku z sukcesem obroniła swoją pracę magisterską, którą napisała pod kierunkiem profesora Witolda Taszyckiego. Temat jej pracy dotyczył fleksji historycznej i nosił tytuł Rozwój staropolskich form przypadkowych miejscownika liczby mnogiej.

Po ukończeniu studiów, rozpoczęła roczny staż w Katedrze Językoznawstwa Ogólnego. W 1967 roku zawarła związek małżeński z historykiem Mieczysławem Rokoszem. Jeszcze w tym samym roku podjęła pracę w Pracowni Atlasu i Słownika Gwar Polskich Polskiej Akademii Nauk, gdzie pod wodzą profesora Mieczysława Karasia opracowała szereg istotnych projektów. W szczególności stworzyła dwie mapy dotyczące mazurzenia oraz upodobnienia postępowego, a razem z Anną Niezabitowską przygotowała indeks rzeczowy do tomów I-X Małego atlasu gwar polskich. Od 1970 roku ponownie była związana z Katedrą Językoznawstwa Ogólnego UJ.

W trakcie swojego doktoranckiego stażu w Katedrze Językoznawstwa Indoeuropejskiego i Ogólnego, uczyła się pod okiem Tadeusza Pobożniaka, co pozwoliło jej zgłębić tajniki sanskrytu. W 1978 roku Jolanta Rokoszowa z sukcesem obroniła swoją dysertację doktorską pod tytułem Kategoria strony. Studium teoretyczne, która została wypromowana przez Adama Heinza. Dwunastoletni okres późniejszej pracy naukowej zaowocował uzyskaniem w 1990 roku stopnia naukowego doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Czas a język. O asymetrii reguł językowych, w której analizowała zagadnienia czasu w kontekście filozoficznym oraz językoznawczym.

W kolejnych latach, Jolanta Rokoszowa związała swoje zainteresowania naukowe z badaniami nad milczeniem w kontekście językowym. W dwóch swoich artykułach, Język a milczenie w „Biuletynie PTJ” XL (1986) oraz Milczenie jako fakt językowy w „Biuletynie PTJ” L (1994), podjęła temat klasyfikacji rodzajów milczenia, rozróżniając dwa jego typy: milczenie transcendentne (nie-mówienie, cisza) oraz milczenie znaczące, które pojawia się w ramach mowy. Zdefiniowała także jego funkcje w zależności od kontekstu, wskazując na odniesienia do mówiącego, znaku i wartości.

W 1980 roku, Rokoszowa podjęła się zakładania struktur NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dzięki swojej zaangażowanej działalności w związku zawodowym, jak również organizacji konferencji poświęconych językowi propagandy totalitarnej, zdobyła uznanie. W rezultacie opracowane przez nią materiały pokonferencyjne zostały wydane przez londyńską oficynę Polonia w 1985 roku, a w 1989 roku przetłumaczone na francuski przez Charlesa Zarembę pod tytułem La langue de hois en Pologne.

W okresie stanu wojennego, Jolanta Rokoszowa pisała pod pseudonimem Wanda Roguska w periodyku „Solidarność Nauczycielska”, lecz tematyka jej artykułów koncentrowała się na mechaniźmie manipulacji językowej w komunistycznej propagandzie. Publikowała także tomiki poezji związane z literaturą stanu wojennego w serii Idą pancry na „Wujek”.

Po roku 1989, krytycznie analizowała zmiany w kraju oraz środowisku akademickim, publikując felietony w takich pismach jak „Arka”, „Tygodnik Powszechny” oraz „Czas Krakowski”. Aktywnie uczestniczyła w procesie przywracania struktur Związku na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1993 roku została zaproszona do członkostwa czynnego w Academiae Scientiarum et Artium Europeae w Salzburgu, a także przez ten czas prowadziła wykłady z językoznawstwa w Institut National des Langues et Civilisations Orientales w Paryżu. Jej badania dotyczące roli milczenia w komunikacji ludzkiej zarzucono z powodu przedwczesnej śmierci.

Jolanta Rokoszowa badała również wpływy pseudoangielszczyzny w polskim języku, którym nadała nazwę „polski pidgin”. Temat ten został rozwinięty w artykule opublikowanym w „Kulturze” w 1994 roku. W całej swojej karierze wysłuchiwała oraz wygłaszała referaty na licznych konferencjach w europejskich miastach, a jej publikacje pojawiały się w renomowanych periodykach zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Jako osoba związana od narodzin z Sandomierzem, mocno zaangażowała się w powołanie Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego. Jej badania koncentrowały się na gwara Sandomierszczyzny. Pochowana nacmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie(kw. LXXXV-8 i 9-1 i 2).

Publikacje

Jolanta Rokoszowa, znana postać w dziedzinie językoznawstwa, ma na swoim koncie bogaty dorobek publikacyjny. Poniżej znajduje się lista jej znaczących dzieł, które ukazują szeroki zakres jej zainteresowań i badań:

• Język, czas, milczenie (1999),
• Obraz świata we współczesnych teoriach językoznawczych (1997),
• Sprachkontakte in Mitteleuropa (1997),
• L’image du monde dans les theories linquistiques contemporaines (1996),
• The problem of synchronic description in language (1995),
• Milczenie jako fakt językowy (1994),
• Problemy ogólnojęzykoznawcze i filozoficzne w pracach Jana Michała Rozwadowskiego (1991),
• Doktor Irena Żwak (1990),
• Czas a język: o asymetrii reguł językowych,
• Józef Reczek (1936-1988) (1989),
• O mniejszościach narodowych w PRL (1989),
• O asymetrii reguł językowych (1988),
• Czy „żaden” to „każdy nie”? (1986),
• Zum Antropozentrismus in der Sprache: ein Beitrag zur Untersuchung des Genus verbi (1986),
• Ogólnojęzykoznawcze poglądy Adama Heinza (1983),
• Antropocentryzm języka i znaczenie tego faktu dla badań nad stroną (1981),
• Nowo-mowa: materiały z sesji naukowej poświęconej problemom współczesnego języka polskiego odbytej na Uniwersytecie Jagiellońskim w dniach 16 i 17 stycznia 1981 (1981; pod red.),
• Über das Problem des Antropozentrismus in der Sprache,
• Struktura predykatowo-argumentowa a dystynktywne cechy semantyczne (1976),
• Eugeniusz Grodzieński. Zarys ogólnej teorii imion własnych, PWN, Warszawa 1973, s. 310 : [recenzja],
• Z nowszych badań nad teorią języka (1973),
• Teksty gwarowe z Sandomierskiego (1971).

Każda z wymienionych pozycji wpływa na rozwój teorii językowych oraz stanowi cenny wkład w badania nad językiem i jego funkcjami.

---

Oceń: Jolanta Rokoszowa

---